Python Primitiv Turlari

Python tilida primitiv turlar oddiy qiymatlarni saqlash uchun ishlatiladigan eng asosiy ma'lumot turlaridir. Ular tilning ma'lumotlarni qayta ishlashda asosiy qurilish bloklari hisoblanadi.

Primitiv Turlar Ro‘yxati

Python quyidagi primitiv turlarga ega:

1. int (butun sonlar)
2. float (o‘nlik sonlar)
3. bool (mantiqiy qiymatlar)
4. str (matn satrlari)

1. int (Butun Sonlar)

int turi butun sonlarni ifodalaydi.

Xususiyatlari:

• Musbat va manfiy sonlarni qabul qiladi.
• Cheksiz kattalikda bo‘lishi mumkin (xotira bilan cheklangan).
• Ikkilik, sakkizlik va o‘n oltilik ko‘rinishda ifodalanishi mumkin.

Misollar:

x = 42        # Musbat son
y = -7        # Manfiy son
z = 0         # Nol
binary = 0b1010   # Ikkilik (10 o‘nlikda)
octal = 0o12      # Sakkizlik (10 o‘nlikda)
hexadecimal = 0xA # O‘n oltilik (10 o‘nlikda)

Asosiy Amallar:

a = 10 + 5    # Qo‘shish
b = 10 - 3    # Ayirish
c = 10 * 2    # Ko‘paytirish
d = 10 // 3   # Butun bo‘lish
e = 10 % 3    # Qoldiq olish
f = 2  3    # Darajaga ko‘tarish (2^3)

2. float (O‘nlik Sonlar)

float turi o‘nlik kasrli sonlarni ifodalaydi.

Xususiyatlari:

• O‘nlik nuqta bilan ifodalanadi.
• Ilmiy ko‘rinishni qabul qiladi (masalan, 1.5e2 = 150).
• IEEE 754 standarti asosida ishlaydi.

Misollar:

pi = 3.14159
koeffitsient = -0.5
ilmiy = 1.2e3  # 1200
manfiy_float = -3.14

Asosiy Amallar:

a = 3.5 + 2.1   # Qo‘shish
b = 7.2 - 1.8   # Ayirish
c = 2.5 * 4.0   # Ko‘paytirish
d = 7.5 / 2.5   # Bo‘lish
e = 9.0 % 4.0   # Qoldiq olish

3. bool (Mantiqiy Qiymatlar)

bool turi mantiqiy qiymatlarni (True yoki False) ifodalaydi.

Xususiyatlari:

• Faqat ikkita qiymatga ega: True yoki False.
• Shart operatorlari va mantiqiy amallarda ishlatiladi.
• Sonlardan avtomatik ravishda olinadi (0 - False, boshqalar - True).

Misollar:

haqiqat = True
xato = False
bool_sondan = bool(1)  # True
bool_noldan = bool(0)  # False

Mantiqiy Amallar:

print(5 > 3)     # True
print(2 == 4)    # False
print(not True)  # False
print(True and False)  # False
print(True or False)   # True

4. str (Matn Satrlari)

str turi belgilar ketma-ketligini ifodalaydi.

Xususiyatlari:

• Yagona yoki juft tirnoqda yoziladi.
• O‘zgarmas (yaratilgandan keyin o‘zgartirib bo‘lmaydi).
• Unicode belgilarini qo‘llab-quvvatlaydi.
• Turli xil metodlarga ega.

Misollar:

salom = "Salom, Dunyo!"
isim = 'Ali'
ko‘p_qatorli = '''Bu
ko‘p qatorli matn.'''

Foydali Metodlar:

matn = "Python Dasturlash"
print(matn.lower())   # Kichik harflarga aylantirish
print(matn.upper())   # Katta harflarga aylantirish
print(len(matn))      # Uzunligini aniqlash
print(matn.replace("Python", "Java"))  # Matnni almashtirish
print(matn.startswith("Python"))  # Boshlanishini tekshirish
print(matn.endswith("lash"))       # Tugashini tekshirish

Xulosa

Primitiv turlar Python tilining ma’lumotlar tizimini tashkil qiladi. Ularni to‘g‘ri tushunish samarali dasturlash uchun zarur bo‘lib, ishlash tezligini oshiradi va xatolarni kamaytiradi. Ushbu turlarni chuqur o‘rganish, ishonchli va samarali ilovalar yaratish imkonini beradi.

Qo‘shimcha Manbalar

1. Python Data Types