Python funksiyalari
Python dasturlash tilida funksiyalarni tushunish va ulardan foydalanish bo'yicha batafsil qo'llanma
So'nggi yangilanish: 2024-12-13Python dasturlash tilida funksiyalar asosiy tushunchalardan biri hisoblanadi. Ular kodingizni qayta ishlatiluvchi bloklarga ajratish imkonini beradi, bu esa dasturlaringizni modulli, tushunish va saqlash uchun osonroq qiladi. Ushbu qo'llanma sizga Python funksiyalarining asoslari, sintaksisi va ulardan samarali foydalanish yo'llarini o'rgatadi.
Funksiya yaratish
Python'da funksiya def kalit so'zi yordamida yaratiladi, undan keyin funksiya nomi va qavslar () keladi. Funksiya tanasi ichkaridan yoziladi.
Sintaksis:
def funksiya_nomi(parametrlar):
# funksiya tanasi
# bajarilishi kerak bo'lgan kod
Misol:
def salomlash():
print("Salom, Dunyo!")
# Funksiyani chaqirish
salomlash() # Natija: Salom, Dunyo!
Funksiya parametrlari
Funksiyalar parametrlarni qabul qilishi mumkin. Parametrlar - bu funksiyaga uzatadigan va funksiya ichida ishlatadigan qiymatlardir.
Misol:
def salomlash(ism):
print(f"Salom, {ism}!")
salomlash("Ali") # Natija: Salom, Ali!
salomlash("Vali") # Natija: Salom, Vali!
Standart parametrlar
Parametrlarga standart qiymatlar berish mumkin. Agar argument berilmasa, shu standart qiymat ishlatiladi.
def salomlash(ism="Mehmon"):
print(f"Salom, {ism}!")
salomlash() # Natija: Salom, Mehmon!
salomlash("Ali") # Natija: Salom, Ali!
Qaytarish qiymatlari
Funksiyalar return operatori orqali qiymat qaytarishi mumkin. Agar return operatori ishlatilmasa, funksiya avtomatik ravishda None qaytaradi.
Misol:
def qoshish(a, b):
return a + b
natija = qoshish(3, 5)
print(natija) # Natija: 8
Bir nechta qiymatlarni qaytarish
Python funksiyalari bir nechta qiymatni kortej sifatida qaytarishi mumkin.
Misol:
def hisoblash(a, b):
yigindi = a + b
ayirma = a - b
return yigindi, ayirma
y, a = hisoblash(10, 5)
print(f"Yig'indi: {y}, Ayirma: {a}") # Natija: Yig'indi: 15, Ayirma: 5
args va kwargs
Python funksiyalari o'zgaruvchan miqdordagi argumentlarni args (pozitsion argumentlar uchun) va kwargs (kalit so'zli argumentlar uchun) orqali qabul qilishi mumkin.
Misol:
def argumentlarni_chiqar(*args, **kwargs):
for arg in args:
print(arg)
for kalit, qiymat in kwargs.items():
print(f"{kalit}: {qiymat}")
argumentlarni_chiqar(1, 2, 3, ism="Ali", yosh=30)
# Natija:
# 1
# 2
# 3
# ism: Ali
# yosh: 30
Lambda funksiyalar
Lambda funksiyalar - bu kichik, nomsiz funksiyalar bo'lib, lambda kalit so'zi yordamida yaratiladi.
Misol:
kvadrat = lambda x: x * 2
print(kvadrat(5)) # Natija: 25
Funksiya hujjatlari (Docstrings)
Funksiyalar haqida ma'lumot berish uchun hujjatlar yozish tavsiya etiladi.
Misol:
def doira_yuzi(radius):
"""
Doiraning yuzini hisoblaydi.
:param radius: Doiraning radiusi
:return: Doiraning yuzi
"""
return 3.14 * radius * 2
print(doira_yuzi.__doc__)
Ko'lam va global o'zgaruvchilar
Funksiya ichida aniqlangan o'zgaruvchilar mahalliy ko'lamga ega. Global o'zgaruvchini funksiya ichida o'zgartirish uchun global kalit so'zidan foydalaning.
Misol:
x = 10
def global_ozgartir():
global x
x = 20
print(x) # Natija: 10
global_ozgartir()
print(x) # Natija: 20
Xulosa
Funksiyalar - bu Pythonning kuchli xususiyati bo'lib, modulli, qayta ishlatiluvchi va tartibli kod yozish imkonini beradi. Funksiyalarni o'zlashtirish orqali siz Python dasturlash ko'nikmalaringizni sezilarli darajada yaxshilashingiz va samaraliroq dasturlar yozishingiz mumkin.
Turli vaziyatlarda funksiyalarni yaratish va ishlatishni mashq qiling, bu orqali ularning xatti-harakatlarini yaxshi tushunib olasiz va Python loyihalaringizda ulardan qachon va qanday foydalanishni bilasiz.